Ổn định hình ảnh có nhiều loại và tên gọi khác nhau. Cho dù nó được gọi là OIS (Optical Image Stabilization), VC (Vibration Compensation), VR (Vibration Reduction), IBIS (In-Body Image Stabilization) hay chỉ là IS (Image Stabilization), tất cả đều hoạt động giống nhau – kiểm soát các tác động của rung máy để tạo ra hình ảnh sắc nét hơn.
Trong những năm gần đây, hệ thống ổn định hình ảnh trong thân máy đã được tạo ra và phần lớn các ống kính mới nhất được phát hành từ các hãng sản xuất máy ảnh lớn đều sở hữu tính năng ổn định. Nhưng tất cả những điều này có nghĩa là gì, và có điều gì khác biệt trong cách hoạt động của chúng?
Tại sao lại cần ổn định hình ảnh?
Trong những khoảng thời gian đầu khi học về nhiếp ảnh, bạn có thể sẽ nghe đến quy tắc nền tảng của nhiếp ảnh: Trong khi chụp ảnh cầm tay, để tránh hình ảnh bị mờ do rung máy, tốc độ của trập không được châm hơn độ dài tiêu của ống kính bạn đang sử dụng. Tức là, nếu bạn đang chụp bằng ống kính 50mm, tốc độ thấp nhất bạn muốn chụp là 1/50 giây để tránh rung máy. Với ống kính 200mm, tốc độ nên là 1/200 giây hoặc cao hơn, ống kính 400mm sẽ là 1/400 giây, …
Tuy nhiên, quy tắc này thay đổi hoàn toàn khi kết hợp với hệ thống ổn định hình ảnh. Hầu hết các hệ thống IS hiện đại đều cung cấp khả năng ổn định hình ảnh từ 3-5 stops. Có nghĩa là giới hạn về mặt lý thuyết ở 1/200 giây trên ống kính tiêu cự 200mm đã có thể tăng lên thành 1/13 giây (tương đương 4-stops).
Điều này tạo ra những lợi thế to lớn, đặc biệt là khi chụp ảnh cầm tay hoặc trong điều kiện ánh sáng hạn chế. Đây cũng là lý do tại sao mọi nhà phát triển máy ảnh và ống kính đang nỗ lực mở rộng khả năng ổn định hình ảnh lên tới 6-stops và hơn thế nữa.
Theo mặc định, tính năng ổn định hình ảnh có hai loại khác nhau: ổn định hình ảnh trên ống kính (Lens Stabilization) hoặc ổn định hình ảnh trong thân máy ảnh (In-Camera Stabilization). Hai nền tảng này có cách thức hoạt động khác nhau, nhưng mục đích sử dụng đều nhắm tới một kết quả chung.
Cách thức hoạt động của tính năng ổn định hình ảnh trên ống kính
Hiểu một cách đơn giản, trong tính năng ổn định ống kính có một phần tử thấu kính nổi được điều khiển bằng tín hiệu điện tử bởi một máy tính siêu nhỏ và dịch chuyển theo hướng ngược lại của rung máy, giúp ổn định hình ảnh. Tất cả điều này được phát hiện chỉ trong micro giây và có thể cung cấp cho bạn khả năng ổ định lên tới 5-stops, tùy thuộc vào ống kính, chuyển động và độ dài tiêu cự.
Hình ảnh dưới đây sẽ cho bạn biết cách hoạt động của tính năng này.
Tính năng ổn định hình ảnh trong ống kính cho đến này là loại hệ thống ổn định phổ biến nhất. Tuy nhiên, có một loại hệ thống ổn định hình ảnh khác cũng đang dần trở nên phổ biến, thường được biết đến với cái tên IBIS (In Body Image Stabilization) – Hệ thống ổn định hình ảnh trong thân máy.
Cách hoạt động của tính năng ổn định hình ảnh trong máy ảnh
Trong những năm gần đây, cùng với sự phát triển của những chiếc máy ảnh cao cấp đến từ Sony và Fuji, tính năng ổn định hình ảnh trong thân máy ngày càng trở nên phổ biến hơn trong máy ảnh. Trong khi tính năng ổn định hình ảnh ống kính có thành phần thấu kính nổi thì IBIS có cảm biến nổi, giúp trung hòa bất kỳ chuyển động nào trong máy ảnh.
Ưu điểm chính của hệ thống này là nếu máy ảnh của bạn có IBIS, tất cả các ống kính bạn sử dụng dụng với nó cũng sẽ có tính năng ổn định hình ảnh.
Ổn định trong ống kính hay trong thân máy tốt hơn?
Để so sánh hai hệ thống ổn định hình ảnh này là một điều không hề đơn giản, vì cả hai đều có những ưu và nhược điểm riêng. Ví dụ: tính năng ổn định trong ống kính nói chung sẽ hoạt động tốt hơn ở các tiêu cự dài hơn, vì rung máy đòi hỏi phải bù nhiều hơn ở điểm xoay (máy ảnh) so với trong ống kính.
Đây là lý do tại sao nhiều ống kính tele của Sony vẫn có tính năng ổn định trong ống kính, mặc dù IBIS đã có trên hầu hết các máy ảnh mirrorless của họ. Vì vậy, chúng ta hãy xem xét một số ưu điểm của từng hệ thống, để xác định những gì phù hợp nhất với bạn.
Ưu điểm của ổn định trong ống kính
- Hiệu quả hơn đối với ống kính tele. Chỉ một sự rung lắc nhỏ khi chụp ở 500mm cũng gây ra ảnh hưởng mạnh mẽ, và đương nhiên nó sẽ được bù trừ tốt hơn trong ống kính chứ không phải trong thân máy.
- Hoạt động tốt hơn trong điều kiện ánh sáng yếu. Vì IS hoạt động như một đơn vị độc lập vì thế bạn sẽ có một kết quả tốt hơn. Tính năng ổn định trong thân máy thường gặp khó khăn khi đo sáng và lấy nét trong các tình huống ánh sáng yếu khi tính năng này được kích hoạt.
- Được tinh chỉnh cho từng ống kính và thường cung cấp nhiều chế độ IS tùy thuộc vào từng tình huống, từ đó mang lại kết quả tốt hơn.
- Không ảnh hưởng đến việc đo sáng và lấy nét tự động
- Mang lại tuổi thọ pin tốt hơn. Tính năng ổn định trong ống kính yêu cầu động cơ nhỏ hơn để di chuyển thành phần quang học. Vì thể mà năng lượng tiêu hao cũng ít hơn nhiều so với ổn định trong thân máy.
Ưu điểm của ổn định trên máy ảnh
- Tiết kiệm chi phí về lâu dài. Mặc dù tính năng này sẽ là một khoản phụ phí khi mua thân máy, nhưng đây là khoản mua một lần, giúp bạn xem xét sử dụng những chiếc ống kính có giá thành rẻ hơn khi so sánh với những ống kính tương tự tích hợp sẵn IS.
- IBIS dần trở thành tính năng phổ biến và hoạt động với tất cả các ống kính, giúp bạn tận dụng được những ống kính sẵn có trong bộ thiết bị của bạn.
- IBIS hoạt động trong im lặng. Khi sử dụng ổn định trên ống kính, bạn có thể sẽ nghe thấy những tiếng động phát ra từ bên trong. Đó là do hệ thống ổn định hình ảnh đang thực hiện các điều chỉnh.
- Cung cấp hiệu ứng bokeh rõ ràng hơn. IS trên ống kính chủ yếu thực hiện các điều chỉnh quang học, điều này dẫn đến một số hiệu ứng bokeh kỳ lạ. Trái lại với IBIS, hệ thống quang học đã được cố định nên bạn sẽ có được hiệu ứng bokeh rõ nét hơn.
Lựa chọn Ổn định ống kính hay Ổn định máy ảnh?
Rõ ràng, chúng ta chưa thể thay thế hoàn toàn công nghệ này bằng công nghệ khác. Việc lựa chọn ổn định trong ống kính hay trong thân máy sẽ phục thuộc vào sở thích cá nhân bằng việc cân nhắc các ưu và nhược điểm của mỗi loại.
Cần nhớ rằng, cả hai tính năng ổn định này đều không thể hoạt động đồng thời. Chúng không chỉ làm xáo trộn hoạt động tổng thể mà còn triệt tiêu lẫn nhau. Đó là lý do tại sao người dùng nên có một tùy chọn để bật/tắt các hiệu ứng ổn định của máy ảnh hoặc ống kính, tùy theo nhu cầu của họ.
Mặc dù vậy, trên một số dòng máy cao cấp như Sony, Fujifilm, Canon, người dùng vẫn có thể sử dụng cả hai tính năng cùng lúc. Khi đó, hệ thống sẽ ủy quyền tính năng ổn định ba trục cho IBIS và để lại điều chỉnh cao độ/góc nghiêng cho ổn định quang học trong ống kính, nhờ đó mà đạt được sự ổn định năm trục theo tiêu chuẩn.
