Ngày 23/6/2025 đánh dấu cột mốc đặc biệt trong ngành thiên văn học khi những hình ảnh vũ trụ được chụp bằng máy ảnh 3200MP LSST đã chính thức được công bố. Đây là thành quả từ dự án hợp tác giữa Quỹ Khoa học Quốc gia Hoa Kỳ (NSF) và Bộ Năng lượng Hoa Kỳ (DOE), được triển khai tại Đài quan sát Vera C. Rubin, tọa lạc trên đỉnh núi Cerro Pachón ở Chile, nơi có độ cao lý tưởng, không khí khô và bầu trời đêm tối rất phù hợp cho việc quan sát vũ trụ.
|
Tóm tắt nội dung: |
Máy ảnh 3200MP LSST - Kỳ tích công nghệ sau 20 năm nghiên cứu
Máy ảnh LSST (Legacy Survey of Space and Time) là thành quả sau hơn 20 năm lên kế hoạch và 10 năm xây dựng, được phát triển bởi nhóm kỹ sư tại Phòng thí nghiệm gia tốc quốc gia SLAC thuộc Đại học Stanford. Với trọng lượng lên tới 2.800kg, tương đương kích thước một chiếc ô tô, chiếc máy ảnh kỹ thuật số này sử dụng 189 cảm biến CCD chia thành 21 cụm module, cùng một hệ thống xử lý dữ liệu siêu mạnh mẽ.
Ống kính của máy ảnh có đường kính lên tới 1.57m và ghi hình trên 201 cảm biến CCD tùy chỉnh, đủ khả năng chụp rõ một quả bóng golf từ khoảng cách 24km. Máy ảnh này được kết hợp với kính viễn vọng khảo sát Simonyi có ba gương phản xạ, trong đó gương chính có đường kính lên tới 8.4m, khẩu độ lớn nhất từng có cho một kính thiên văn mặt đất.
Mỗi đêm, Rubin Observatory sẽ chụp khoảng 1.000 bức ảnh bầu trời phía Nam, thu về lượng dữ liệu lên đến 20 terabyte, tương đương 500 petabyte (500.000 terabyte) trong suốt 10 năm hoạt động. Đây là con số lớn hơn toàn bộ dữ liệu mà các kính thiên văn quang học trên thế giới từng thu thập cộng lại.
Những hình ảnh đầu tiên của vũ trụ được chụp bằng máy ảnh 3200MP - Bước khởi đầu cho sứ mệnh 10 năm chụp toàn bầu trời
Dù chỉ mới trong giai đoạn thử nghiệm và sau 10 giờ quan sát ngắn ngủi, máy ảnh LSST đã ghi lại được hàng triệu thiên hà, hàng triệu ngôi sao thuộc dải Ngân Hà, cùng với hàng nghìn tiểu hành tinh. Những bức ảnh đầu tiên này là minh chứng cho độ sâu, độ chi tiết và trường nhìn siêu rộng của hệ thống Rubin, hứa hẹn mở ra một thời đại mới trong khám phá vũ trụ.
Một số hình ảnh tiêu biểu được chia sẻ bao gồm:
Bức ảnh của tinh vân Trifid và tinh vân Lagoon được tổng hợp từ 678 ảnh chụp trong nhiều giờ, tái hiện tuyệt đẹp những đám mây khí và bụi trong không gian. Bức ảnh này có khung hình lớn hơn 1.3 lần trường nhìn của Rubin.
Các ảnh tiếp theo chỉ chiếm một phần nhỏ khung hình thực: có bức chỉ tương đương 7% và một bức khác chỉ chiếm khoảng 2% khung hình toàn bộ. Điều này cho thấy độ phân giải 3.200MP của máy ảnh là quá khủng khiếp, đến mức không thể hiển thị đầy đủ chi tiết trong một khung hình duy nhất.
Theo nhóm nghiên cứu, những hình ảnh vũ trụ được chụp bằng máy ảnh 3200MP đầu tiên chỉ mới chiếm khoảng 0.05% trong tổng số 20 tỷ thiên hà mà Rubin dự kiến sẽ ghi lại trong dự án time-lapse kéo dài 10 năm mang tên Legacy Survey of Space and Time (LSST).
Người dùng hiện có thể khám phá các hình ảnh này trực tiếp thông qua ứng dụng Skyviewer, cho phép phóng to, xoay ảnh và quan sát chi tiết các thiên thể cách Trái Đất hàng nghìn năm ánh sáng. Đây là một trải nghiệm độc đáo cho cả người yêu thiên văn lẫn những tín đồ công nghệ nhiếp ảnh.
Rubin Observatory - Tương lai của thiên văn học thế giới
Không giống như các kính thiên văn không gian như Hubble hay James Webb vốn chỉ có góc nhìn hẹp và giới hạn về dữ liệu, Rubin là một đài quan sát mặt đất với góc nhìn siêu rộng, độ phân giải siêu cao và khả năng thu thập dữ liệu khổng lồ. Đến cuối năm 2025, đài sẽ bắt đầu sứ mệnh chính: chụp ảnh toàn bộ bầu trời mỗi đêm và ghi lại mọi biến động trong vũ trụ.
Mỗi hình ảnh Rubin chụp được không chỉ là một kho dữ liệu hình ảnh, mà còn là nền tảng cho các khám phá mới về vũ trụ, từ vật chất tối, năng lượng tối, các sao biến quang, vụ nổ siêu tân tinh cho đến các hiện tượng chưa từng được phát hiện trước đây.
Ông Michael Kratsios, Giám đốc Văn phòng Chính sách Khoa học và Công nghệ Nhà Trắng, khẳng định: “Rubin Observatory cho thấy Mỹ vẫn đang giữ vị thế dẫn đầu về khoa học cơ bản. Đây là nền tảng để các thế hệ tương lai tiếp tục khám phá.”
Tổng kết, những hình ảnh đầu tiên được chụp bằng máy ảnh 3200MP tại Đài quan sát Vera C. Rubin không chỉ là cột mốc mang tính biểu tượng cho công nghệ thiên văn, mà còn mở ra cánh cửa cho những khám phá vĩ đại trong tương lai. Dự án LSST hứa hẹn mang đến một kho tàng dữ liệu đồ sộ, giúp nhân loại tiến gần hơn tới việc giải mã những bí ẩn lớn nhất của vũ trụ.