Quang sai màu là hiện tượng phổ biến thường gặp trong nhiếp ảnh. Nó có thể ảnh hưởng nghiêm trọng đến chất lượng mỗi bức ảnh bạn tạo ra. Vậy quang sai màu là gì? Nó xảy ra khi nào? Và làm cách nào để ngăn ngừa hiện tượng này? Cùng VJShop khám phá câu trả lời qua bài viết dưới nhé!
Quang sai màu (chromatic aberration) là gì?
Quang sai màu (hay còn được gọi là viền màu hoặc tán sắc) là một vấn đề xảy ra phổ biến ở ống kính khi các bước sóng ánh sáng đi qua thấu kính bị bẻ cong (khúc xạ) không chính xác. Điều này dẫn đến sự không trùng khớp ở tiêu điểm, nơi các bước sóng này không kết hợp với nhau như ý muốn.
Có thể chúng ta đã biết, mặt phẳng tiêu điểm là nơi tập hợp các điểm lấy nét của cảm biến, nơi tất cả ánh sáng qua ống kính phải kết hợp với nhau để ghi lại hình ảnh một cách chính xác. Tuy nhiên, tùy thuộc vào cấu tạo của ống kính, độ dài tiêu cự và khẩu độ mà bạn đã chọn, các bước sóng (màu sắc) sẽ có thể hội tụ tại các điểm phía trước hoặc phía sau mặt phẳng tiêu điểm.
Hiện tượng các bước sóng đi xuyên qua thấu kính nhưng không hội tụ tại một điểm trên cảm biến sẽ gây ra vấn đề quang sai (sắc sai). Khi đó, xuất hiện các viền màu xanh, tím, đỏ xung quanh chủ thể gây khó chịu cho người nhìn.
Nguyên nhân gây hiện tượng quang sai màu
Quang sai màu xảy ra vì ống kính của bạn hoạt động như một lăng kính. Nó bẻ cong ánh sáng giống như cách lăng kính tam giác hoạt động. Khi đó, màu sắc đi qua ống kính sẽ bị phân tách theo các góc khác nhau.
Bởi ánh sáng được tạo thành từ rất nhiều bước sóng khác nhau, mỗi bước sóng tương ứng với một dải màu. Nên để cảm biến của máy ảnh phát hiện đúng màu sắc của ánh sáng, ống kính của bạn cần phải làm cho tất cả các bước sóng đó hội tụ tại một điểm duy nhất trên cảm biến.
Vì hướng đi của các bước sóng đến cảm biến sẽ phụ thuộc vào hệ thấu kính bên trong ống kính nên việc có một chiếc lens chất lượng quang học tốt là vô cùng cần thiết. Thực tế, tất cả các ống kính đều bị quang sai màu nhưng mức độ của nó sẽ khác nhau, do đó bạn có thể nhìn thấy hoặc không thấy hiện tượng viền màu này.
Nếu chẳng may, bạn đang sở hữu những chiếc ống kính dễ xảy ra hiện tượng quang sai, bạn vẫn có thể ngăn chặn vấn đề này.
Cách tránh hiện tượng quang sai màu
Quang sai màu là một vấn đề lớn, đặc biệt là trên các ống kính rẻ tiền. Tuy nhiên, bạn hoàn toàn có thể khắc phục được vấn đề này bằng những mẹo đơn giản sau:
1. Tránh các khung cảnh có độ tương phản cao
Quang sai màu có khả năng xuất hiện nhiều hơn khi chụp các cảnh có độ tương phản cao. Ví dụ như trong bức ảnh dưới đây, đối tượng của bạn bị ngược sáng trong khi phông nền có màu tối đã tạo ra hiện tượng quang sai.
Để tránh độ tương phản cao như trong trường hợp này, hãy chuyển phông nền sang tông màu phù hợp hơn với chủ thể hoặc một lựa chọn khác là đợi điều kiện ánh sáng thuận lợi hơn.
2. Điều chỉnh độ dài tiêu cự lens
Thực tế hầu hết các ống kính zoom đều có hiện tượng quang sai màu khi đặt tiêu cự ở cực độ. Vì vậy để tránh xảy ra vấn đề này, bạn nên đặt độ dài tiêu cự về phía giữa phạm vi ống kính.
3. Giảm khẩu độ ống kính
Việc giảm khẩu độ sẽ giúp giảm thiểu đa số các hạn chế của ống kính, bao gồm cả quang sai màu. Tuy nhiên, hiệu quả của phương pháp này sẽ phụ thuộc vào loại ống kính mà bạn đang sử dụng.
Để thấy rõ điều này, thay vì sử dụng khẩu độ f/2.8 hoặc f/4, bạn hãy thử chụp ở khẩu độ f/8 hoặc f/11 và xem hiện tượng viền màu có còn xuất hiện trên ảnh nữa hay không.
4. Đặt chủ thể ở vị trí trung tâm
Quang sai màu thường dễ xuất hiện hơn ở phần rìa của khung hình. Do đó, nếu đặt chủ thể về phía trung tâm, hiện tượng quang sai sẽ ít hoặc không xuất hiện trên chủ thể của bạn.
Đối với những bức hình bị viền màu ở phần rìa ảnh, bạn có thể cắt bỏ phần viền này đi. Tuy nhiên, điều này không phải lúc nào cũng là lựa chọn tốt vì trong một số trường hợp bạn cần giữ nguyên kích thước ảnh (ví dụ như các bản in lớn). Khi đó, một trong những biện pháp nêu trên sẽ hiệu quả và thích hợp hơn. Còn đối với các bản in nhỏ hoặc chia sẻ ảnh trực tuyến, việc cắt xén không ảnh hưởng gì đến khả năng truyền tải của bức ảnh thì bạn có thể sử dụng phương pháp này.
Hi vọng, những kiến thức mà VJShop cung cấp về quang sai màu cũng như cách ngăn ngừa hiện tượng này sẽ giúp người dùng cải thiện được kỹ năng chụp hình của mình, từ đó tạo ra những khung hình có chất lượng tốt nhất.