Gần đây, một cuộc trò chuyện tại một cửa hàng máy ảnh ở Canada đã hé lộ một thực tế thú vị: nhiếp ảnh film đang thực sự trở lại và ngày càng trở nên phổ biến. Không chỉ xuất hiện dày đặc trên các nền tảng như YouTube, mà ngay cả ngoài đời thực, sức hút của nhiếp ảnh film cũng đang lan rộng, đặc biệt trong giới trẻ. Theo chia sẻ từ nhân viên cửa hàng, những chiếc máy ảnh film cũ gần như "biến mất" khỏi kệ chỉ sau vài ngày trưng bày. Sự trở lại mạnh mẽ này đặt ra một câu hỏi đáng suy ngẫm: Tại sao nhiếp ảnh film - một công nghệ tưởng chừng đã lùi vào dĩ vãng, lại đang trở thành xu hướng của hiện tại?
|
Tóm tắt nội dung: |
Khi nhiếp ảnh film trở lại, nhưng theo một cách khác
Tại sao chúng ta lại quay về với nhiếp ảnh film? Đó là câu hỏi mà nhiều người đang tự đặt ra khi chứng kiến làn sóng trở lại mạnh mẽ của loại hình nhiếp ảnh tưởng chừng đã bị quên lãng. Sau 20 năm gián đoạn, một nhiếp ảnh gia quay lại cửa hàng máy ảnh để hỏi về dịch vụ tráng film và bất ngờ phát hiện ra quy trình hiện tại đã thay đổi hoàn toàn. Phải mất 4 đến 6 tuần để tráng xong một cuộn film và nhận ảnh kỹ thuật số qua email – tiêu bản gốc thì không được trả lại. Lý do? Vì giới trẻ giờ đây chỉ quan tâm đến bản quét số để đăng mạng, họ không muốn giữ lại âm bản. Nhưng với những người từng lớn lên cùng film, âm bản chính là linh hồn của tấm ảnh – là thứ giúp họ tạo ra bản in lớn chất lượng cao hoặc tự quét lại theo ý muốn.
Thật khó hiểu khi nhiều người dùng film nhưng lại chỉ cần ảnh số, trong khi mục đích cốt lõi của film là mang đến sự thủ công, chất lượng và tính lưu giữ lâu dài. May mắn thay, vẫn còn một vài phòng lab chuyên nghiệp sẵn sàng tráng film và trả lại âm bản. Với những ai thật sự yêu film, họ không chỉ tìm về một kỹ thuật nhiếp ảnh mà còn tìm lại một nhịp sống chậm, một cách tiếp cận hình ảnh đậm tính cá nhân, tỉ mỉ và đầy cảm xúc.
Vì sao giới trẻ quyết định quay lại với nhiếp ảnh film?
Giới trẻ ngày nay quay về với nhiếp ảnh film không chỉ vì sự hoài cổ mà còn vì họ khao khát một trải nghiệm chân thực, chậm rãi và có chiều sâu hơn trong thế giới số hóa quá nhanh và quá tiện lợi. Film mang đến cảm giác khác biệt: từ việc lựa chọn cuộn phim, lắp vào máy, canh sáng thủ công, chụp mà không biết ảnh sẽ ra sao, rồi chờ đợi từng tấm phim được tráng… tất cả tạo thành một quy trình đầy cảm xúc và gắn bó.
Khác với kỹ thuật số, nơi hình ảnh có thể được chụp, xoá, chỉnh sửa và chia sẻ trong tích tắc, ảnh film đòi hỏi sự kiên nhẫn, sự tập trung và cả sự tin tưởng vào trực giác. Nhiều bạn trẻ chọn film như một cách để thoát khỏi nhịp sống quá nhanh, để trân trọng từng khoảnh khắc, và để tìm lại cảm giác “thật” khi cầm trên tay một bức ảnh mình đã chụp mà không qua chỉnh sửa. Đó cũng là một hình thức phản ứng với lối sống vội vã, nơi mọi thứ đều quá dễ dàng và thiếu chiều sâu.
Ưu và nhược điểm của nhiếp ảnh film
Ngày nay, việc sở hữu một chiếc máy ảnh film cơ học từ thập niên 1970 không hề khó. Chỉ với chưa đến 2.600.000 VNĐ, nhiều người đã có thể mua được một chiếc máy cũ nhưng vẫn hoạt động tốt, thậm chí đi kèm ống kính 50mm. Đó là tất cả những gì cần thiết để bắt đầu hành trình khám phá nhiếp ảnh film, cũng giống như cách mà rất nhiều nhiếp ảnh gia từng học chụp ảnh vào những năm 1980.
Tuy nhiên, đi kèm với trải nghiệm thú vị ấy là không ít thách thức. Trước hết là chi phí film và tráng rửa, vốn đã tăng lên đáng kể trong những năm gần đây. Số lượng phòng lab giảm mạnh so với trước, khiến việc tìm nơi xử lý film trở nên khó khăn hơn. Mặt tích cực là, với một chút đầu tư, người chơi ảnh có thể tự scan film thành file kỹ thuật số chất lượng cao ngay tại nhà. Thậm chí, nếu kiên nhẫn hơn, họ hoàn toàn có thể tự tráng film, một lựa chọn đang ngày càng phổ biến và được cân nhắc nhiều hơn.
Một điều không thể bỏ qua là vấn đề bảo trì. Những chiếc máy ảnh film cũ có thể bị hao mòn, hỏng hóc theo thời gian, trong khi ngày càng ít người còn đủ kỹ năng để sửa chữa hoặc hiệu chỉnh chúng đúng cách. Dịch vụ CLA cũng không hề rẻ. Chính vì vậy, những chiếc máy còn nguyên vẹn, hoạt động tốt đang dần trở thành đồ sưu tầm, với mức giá tăng chóng mặt, có mẫu máy đã tăng gấp 4 lần chỉ trong vài năm.
Tuy vậy, chính điều đó lại tạo ra cơ hội. Nếu ai đó may mắn tìm được một chiếc máy ảnh cổ còn tốt với giá hợp lý, thì sau một thời gian sử dụng, nếu muốn đổi máy hoặc cảm thấy nhiếp ảnh film không phù hợp, hoàn toàn có thể bán lại và thu hồi vốn, thậm chí có lời. Với những thương hiệu uy tín như Nikon hay Leica, điều này vẫn luôn đúng.
Chậm lại để chụp tốt hơn
Nhiếp ảnh film mang đến cho người chụp cơ hội để chậm lại, tập trung hơn vào kỹ thuật và cảm xúc trong từng khung hình, mà không bị chi phối bởi các yếu tố công nghệ. Không có màn hình, không có AI, không có hàng loạt tính năng tự động, chỉ còn lại người chụp và chiếc máy ảnh cơ học.
Theo quan điểm của tác giả, điều khiến nhiếp ảnh film đặc biệt nằm ở chỗ mỗi cú bấm máy đều có giá. Vì thế, người ta không thể tùy tiện “bắn hàng loạt” như khi dùng máy ảnh số. Ngược lại, từng khung hình đều được suy nghĩ kỹ lưỡng: chụp gì, bố cục ra sao, ánh sáng và khoảnh khắc thế nào. Chính điều này rèn luyện tư duy nhiếp ảnh một cách chủ động và có chiều sâu.
Một chiếc máy ảnh film cơ đơn giản được cho là công cụ lý tưởng nhất để học nhiếp ảnh. Không có màn hình để xem lại, không có thuật toán hỗ trợ, người chụp buộc phải nắm vững những yếu tố căn bản như khẩu độ, tốc độ màn trập và lấy nét thủ công. Kỹ thuật và sự nhạy bén dần được hình thành qua mỗi lần thử, sai, điều chỉnh. Và nếu sau này quay lại với một chiếc máy ảnh số hiện đại tích hợp công nghệ AI, người chụp vẫn sẽ làm chủ được thiết bị một cách tự tin hơn rất nhiều.
Tác giả không ngần ngại khẳng định: máy ảnh film cơ học đơn giản là cách tốt nhất để học nhiếp ảnh. Đây là một tuyên bố táo bạo, nhưng được đưa ra từ chính trải nghiệm thực tế.
Bên cạnh đó, nhiều người chơi film lâu năm còn cho rằng, ảnh film mang trong mình những giá trị độc đáo mà ảnh số khó có thể tái tạo: hạt film, halation, dải màu tự nhiên và cả những lỗi ngẫu nhiên đều góp phần tạo nên sự chân thật, đầy cảm xúc. Nhiều người thậm chí tin rằng ảnh film có hồn hơn.
Dù vậy, cũng phải thừa nhận rằng với kỹ năng hậu kỳ tốt, người dùng máy ảnh số hoàn toàn có thể tạo ra hình ảnh mang phong cách film, đặc biệt là ảnh trắng đen. Tác giả thừa nhận bản thân có thể tạo ra được “chất film” bằng máy số, tái hiện được cảm xúc và tinh thần tương tự. Nhưng với nhiếp ảnh film, giá trị không chỉ nằm ở kết quả cuối cùng, mà là toàn bộ hành trình. Nếu bắt được một khoảnh khắc đặc biệt trên film, việc phóng ảnh lớn từ âm bản sẽ mang lại cảm giác mãn nguyện hơn nhiều so với in từ ảnh số. Một quá trình hoàn toàn thủ công, analog, đôi khi chính trải nghiệm đó mới là thứ khiến mọi công sức trở nên xứng đáng. Dù vậy, tác giả cũng thành thật rằng mình có thể đang "lý tưởng hóa" mọi thứ một chút và biết đâu vài tháng nữa lại thay đổi suy nghĩ.
Ở một góc nhìn khác ít được đề cập hơn là khả năng lưu trữ lâu dài. Ảnh số không tồn tại mãi mãi. Ổ cứng hay thẻ nhớ đều có tuổi thọ và việc mất dữ liệu nếu không sao lưu đúng cách là hoàn toàn có thể xảy ra. Người chụp ảnh số buộc phải liên tục sao lưu, cập nhật thiết bị lưu trữ theo thời gian.
Ngược lại, film âm bản và film dương bản có thể tồn tại cả đời, thậm chí qua nhiều thế hệ. Ảnh in cũng vậy. Tác giả vẫn đang lưu giữ những âm bản và ảnh in từ hơn 40 năm trước, và chúng vẫn còn rõ nét như ngày đầu. Tất nhiên, việc số hóa những tác phẩm tốt nhất bằng file độ phân giải cao vẫn là điều nên làm. Trong vài năm tới, mục tiêu của tác giả là scan và lưu trữ những bức ảnh giá trị nhất lên ổ SSD để bảo quản về lâu dài.
Có nên bắt đầu chụp ảnh film vào năm 2025?
Nếu bạn muốn tìm lại sự chậm rãi, tĩnh lặng và cảm giác làm chủ hoàn toàn quá trình sáng tạo, thì nhiếp ảnh film chắc chắn là lựa chọn đáng cân nhắc trong năm 2025.
Tuy nhiên, đừng quá mộng mơ rằng chỉ cần cầm máy film là bạn sẽ trở thành một “nghệ sĩ thực thụ”. Thực tế, nghệ thuật nằm ở tư duy hình ảnh chứ không phụ thuộc vào thiết bị. Rất nhiều bạn trẻ hiện nay quá tập trung vào “chất film” như màu sắc, độ hạt, ánh sáng mờ ảo, nhưng lại bỏ quên điều quan trọng nhất: ý nghĩa của bức ảnh. Một bức ảnh thiếu chiều sâu vẫn là bức ảnh tẻ nhạt, dù được chụp bằng máy film đắt tiền hay máy số hiện đại. Khác chăng chỉ là: ảnh film thì tốn kém hơn.
Sự hoài niệm chắc chắn là một phần thú vị của nhiếp ảnh analog, nhưng điều giá trị hơn chính là cảm giác thủ công, khi bạn phải hiểu rõ ánh sáng, khẩu độ, tốc độ, lấy nét… và thực sự “kết nối” với thiết bị của mình. Không có màn hình để kiểm tra lại ảnh, không có AI để can thiệp, tất cả phụ thuộc vào con mắt và đôi tay của bạn. Và chính sự giới hạn đó lại mang đến niềm vui trọn vẹn khi bạn tạo ra được một tấm ảnh đúng như mong muốn. Đối với nhiều người, đó mới là sáng tạo đích thực.
Một lợi thế khác không thể không nhắc đến là cộng đồng người chơi ảnh film đang ngày càng phát triển. Từ những buổi meetup, hội nhóm đến các diễn đàn chia sẻ kiến thức, bạn sẽ không hề đơn độc trên hành trình quay về với ảnh film, một hành trình vừa hoài cổ, vừa đầy cảm hứng.
Ghi lại hành trình trở lại với nhiếp ảnh film
Sau nhiều năm chần chừ, một nhiếp ảnh gia đã quyết định quay trở lại với nhiếp ảnh film sau 21 năm gián đoạn. Lần trở lại này không chỉ đơn thuần là sở thích cá nhân, mà còn là một hành trình khám phá và chia sẻ. Anh sẽ viết một loạt bài chia sẻ về cảm nhận, kinh nghiệm, thiết bị đang sử dụng cũng như cách anh tìm lại cảm hứng sáng tạo qua từng khung hình trên film.
Bên cạnh đó, anh cũng dự định thực hiện một chuỗi video đăng tải trên kênh YouTube cá nhân, nơi mọi người có thể theo dõi trực quan hành trình của anh. Và tất nhiên, anh không quên lời nhắn: "Hãy ghé qua và nhấn đăng ký nếu bạn cũng yêu thích nhiếp ảnh film!"
Còn bạn thì sao? Bạn có đang bắt đầu hoặc vừa quay lại với nhiếp ảnh film không? Nếu có, bạn đang dùng loại máy nào? Và điều gì đã khiến bạn chọn nó?