Phơi sáng là thuật ngữ đề cập đến lượng ánh sáng trên một đơn vị diện tích phim hoặc bộ cảm biến hình ảnh điện tử. Độ phơi sáng cao có nghĩa là nhiều ánh sáng đi vào cảm biến và màu ảnh sẽ sáng hơn. Ngược lại, độ phơi sáng thấp là do lượng ánh sáng yếu dẫn đến hình ảnh tối hơn vì thiếu sáng. Ánh sáng ảnh hưởng lớn đến bố cục và chất lượng của bức ảnh. Để giúp bạn có được bức ảnh ấn tượng, VJShop xin đưa ra một vài gợi ý để bạn có thể thiết lập độ phơi sáng một cách tốt nhất.
Độ phơi sáng là yếu tố quan trọng trong nhiếp ảnh, ngay cả với các nhiếp ảnh gia chuyên nghiệp, việc thiết lập độ phơi sáng cũng không phải là việc dễ dàng. Nếu biết cách đặt độ phơi sáng hoàn hảo, bạn có thể có được bức ảnh đẹp.
Tam giác phơi sáng là gì? Các yếu tố ảnh hưởng đến độ phơi sáng?
Cho những người mới cần biết thì ánh sáng chính là chìa khóa để có được một bức ảnh đẹp. Học cách điều chỉnh ánh sáng chính là cách giúp bạn kiểm soát máy và chụp ảnh ngày một tốt hơn. Có ba cài đặt của máy ảnh ảnh hưởng lên ánh sáng đó là: khẩu độ, tốc độ màn trập và ISO sẽ phối hợp với nhau để tạo ra độ sáng của bức ảnh.
Được gọi là tam giác phơi sáng hay tam giác ánh sáng, có nghĩa là khi được kết hợp với nhau, chúng sẽ kiểm soát lượng ánh sáng được chụp vào bức ảnh từ bất kỳ các nguồn nhận được. Điều này sẽ giúp các bạn hiểu rằng khi thay đổi một thông số ánh sáng thì các thông số khác sẽ cần điều chỉnh các thông số khác để có được một bức ảnh hoàn hảo nếu bạn đang chụp cùng một cảnh ở các điều kiện ánh sáng khác nhau.
Bạn càng sớm học được điều này thì bạn sẽ hiểu thêm được cả những tác động đi kèm có ảnh hưởng lên bức ảnh ví dụ như trường ảnh, độ mờ, độ nhiễu. Và một khi bạn thành thạo về cách thức hoạt động, bạn có thể bắt đầu chuyển sang chế độ (M) chụp thủ công cho phép bạn có thể tự điều chỉnh hoàn toàn các thông số trên máy ảnh của bạn.
Khẩu độ (Aperture)
Khẩu độ (ký hiệu f/stop) kiểm soát lượng ánh sáng đi vào ống kính. Khẩu độ được điều khiển bởi màng chắn sáng có trong ống kính để thay đổi độ rộng của nó dựa trên f-stop.
- Khẩu độ càng nhỏ thì độ mở càng nhỏ và ít ánh sáng đi vào ống kính hơn.
- Khẩu độ càng lớn thì độ mở càng lớn và và nhiều ánh sáng đi vào ống kính hơn. Điều này rất cần thiết trong điều kiện môi trường có ánh sáng thấp. Nhưng nó sẽ khiến cho độ dài trường ảnh nông. Điều này rất không lý tưởng khi chụp ảnh phong cảnh.
Tốc độ màn trập (Shutter Speed)
Làm quen với tốc độ màn trập chính (ký hiệu ss) là một trong những chìa khóa quan trọng trong nhiếp ảnh cơ bản. Một khi ánh sáng đi qua khẩu độ của ống kính, ánh sáng sẽ chạm đến màn trập. Bây giờ điều bạn cần quyết định là lượng ánh sáng sẽ đi vào máy ảnh là bao nhiêu.
Tùy từng tình huống khác nhau sẽ phù hợp với từng chỉ số của shutter speed. Theo đó, tốc độ màn trập sẽ kiểm soát thời lượng của ánh sáng có thể đi vào ống kính. Nó được điều khiển bởi một tấm màn phía trước cảm biến của máy ảnh.
Shutter Speed càng cao tức là màn trập đóng mở càng nhanh dẫn tới ánh sáng đi vào máy ảnh càng ít và cho ra bức ảnh tối hơn.
Shutter Speed càng thấp tức là màn trập đóng mở càng chậm dẫn tới ánh sáng đi vào máy ảnh càng nhiều và cho ra bức ảnh sáng hơn. Tuy nhiên khi sử dụng tốc độ màn trập thấp có thể gây ra hiện tượng nhòe, mờ ảnh nhưng lại thích hợp khi chụp vào buổi tối tại nơi có nhiều ánh đèn sẽ tạo ra hiệu ứng dải ánh sáng đẹp mắt cho bức ảnh.
Thông thường, người ta sẽ lựa chọn chụp với tốc độ màn trập nhanh khoảng 1/4000s đối với thể loại nhiếp ảnh thể thao. Trong khi đó, tốc độ màn trập thấp sẽ dành cho việc chụp ảnh đêm với tốc độ ở khoảng 1/30s. Đương nhiên việc thay đổi tốc độ màn trập sẽ hoàn toàn phụ thuộc vào đối tượng bạn chụp và lượng ánh sáng cần thiết mà bạn có sẵn trong bức ảnh.
Độ nhạy sáng (ISO)
Ánh sáng đi qua khẩu độ và đã được lọc bởi tốc độ màn trập, lúc này, nó mới đến với cảm biến. Đây là nơi quyết định việc cài đặt các thông số ISO. Để hiểu về ISO khá đơn giản, ISO chịu trách nhiệm về độ nhạy sáng của cảm biến. Theo đó, ISO càng tăng thì độ nhạy sáng càng cao và ngược lại.
Khi bạn tăng ISO lên có nghĩa là bạn đang tăng ánh sáng lên cho bức ảnh. Cùng lúc đó, hình ảnh sẽ bị giảm chất lượng khi xuất hiện các hạt sạn nhỏ, người ta gọi là độ nhiễu của bức ảnh. Vì thế bạn cần quyết định đâu là nguồn sáng ưu tiên trong bối cảnh khi chụp đối tượng cụ thể. Tất nhiên đối với một bức ảnh đã bị vỡ nét thì rất khó để thay đổi trong quá trình sản xuất hậu kỳ.
Tầm quan trọng của tam giác phơi sáng trong nhiếp ảnh
Ánh sáng là yếu tố quan trọng tác động đến chất lượng hình ảnh thu được sau ống kính, là chiếc chìa khóa để bạn đến gần hơn với thế giới nhiếp ảnh. Việc biết cân bằng ánh sáng cho một bức hình là điều cơ bản nếu như bạn muốn trở thành một nhiếp ảnh gia chuyên nghiệp. Và tam giác ánh sáng chính là một trong những khái niệm mà bạn cần hiểu rõ và biết cách sử dụng thuần thục nó. Khi làm chủ được tam giác ánh sáng, bạn sẽ thể hiện được cảm xúc, ý đồ muốn truyền tải qua bức ảnh một cách rõ ràng nhất.
Ảnh chụp phơi sáng lâu
Cách hoạt động của tam giác phơi sáng
Tam giác phơi sáng hoạt động trên sự điều chỉnh linh hoạt của ISO, tốc độ màn trập và khẩu độ với nhau. Chúng bù trừ lẫn nhau để tạo nên một bức ảnh cân bằng sáng.
Thường thì các máy ảnh kỹ thuật số hiện nay đều được trang bị tính năng cân bằng sáng tự động. Khi đó, các thông số ISO, khẩu độ, tốc độ màn trập sẽ tự điều chỉnh cho phù hợp để bức ảnh đủ sáng và người chụp có thể bấm chụp ngay sau đó. Tuy nhiên chế độ này không thể hiện được tính sáng tạo và chủ ý của người nhiếp ảnh trên đó. Thay vào đó, bạn có thể điều chỉnh các thông số thủ công để có được những bức ảnh theo ý muốn.
Chẳng hạn, khi bạn muốn chụp một bức ảnh chân dung với một ống kính tele, bạn cần điều chỉnh tốc độ màn trập nhanh hơn cùng khẩu độ mở lớn hơn và nếu chụp trong điều kiện sáng thấp thì cần tăng ISO, như vậy bạn sẽ thu được bức ảnh chân dung xóa phông với chủ thể được làm nổi bật trên nền hậu cảnh.
Quan sát thước đo sáng để điều chỉnh thông số phù hợp
Hay với thể loại chụp phong cảnh, khi cần một bức ảnh bao quát toàn cảnh với độ sâu trường ảnh rộng, độ nét cao, người chụp cần điều chỉnh khẩu độ về mức thấp, từ f/11 trở lên. Với thông số khẩu độ như vậy ảnh sẽ tối hơn. Để tăng độ sáng cho ảnh trong trường hợp này có 2 cách đó là tăng độ nhạy sáng ISO hoặc giảm tốc độ màn trập để tăng lượng ánh sáng đi vào cảm biến. Tuy nhiên, nếu giảm tốc độ màn trập xuống quá chậm sẽ khiến cho máy bị rung và gây hiện tượng mờ nhòe ảnh. Hoặc nếu tăng ISO lên quá cao sẽ khiến cho bức ảnh bị nhiễu (noise) nhiều hơn, làm giảm chất lượng khung hình. Vì vậy, để khắc phục được vấn đề này và tạo ra kết quả tốt nhất, bạn cần phối hợp hai thông số một cách nhuần nhuyễn. Nếu có thể hãy mang theo chân máy để sử dụng nhé.
Những bước thiết lập độ phơi sáng
Nếu bạn muốn hình ảnh của mình sáng hơn, hãy giảm khẩu độ và tốc độ màn trập và tăng ISO. Nếu bạn muốn hình ảnh của mình tối hơn thì hãy làm ngược lại bằng cách giảm ISO và tăng tốc độ cửa trập cùng với khẩu độ. Khi mới học nhiếp ảnh, bạn nên thực hành chụp thủ công hoàn toàn. Làm như vậy, bạn sẽ dễ dàng kiểm soát máy ảnh của mình. Để thiết lập độ phơi sáng hoàn hảo, bạn có thể luyện tập theo những cách sau:
- Chọn một thời gian cụ thể trong ngày, hai đến ba lần một tuần.
- Chọn một điểm ngoài trời và một điểm trong nhà.
- Thay đổi cài đặt và tạo ra 100 ảnh tại mỗi điểm với mỗi thông số cụ thể.
- Ghi lại các cài đặt để biết độ phơi sáng nào phù hợp với bạn nhất.
Ảnh minh họa - Thời điểm: Trời tối | Khẩu độ f/2.8 | Tốc độ 1/25 | ISO 1600.
Độ phơi sáng hoàn hảo phụ thuộc vào từng hoàn cảnh. Trong một số trường hợp, bạn có thể gặp phải một số vấn đề khi cài đặt độ phơi sáng.
- Nếu ánh sáng tốt nhưng vẫn chưa đủ bạn nên tăng ISO lên. Điều này vừa giúp bạn có đủ ánh sáng để chụp mà hình ảnh không bị ảnh hưởng.
- Nếu muốn chụp người chuyển động, bạn bắt buộc phải đặt tốc độ cửa trập cao.
- Với các mẫu ống kính kit đi kèm, khi thực hiện Zoom, khẩu độ tăng làm lượng ánh sáng vào cảm biến giảm, do đó hãy giảm tốc độ màn trập, đồng thời duy trì kiểm soát ISO. ISO quá cao sẽ khiến chất lượng ảnh kém đi.
Ảnh minh họa - Canon EF-S 18-135mm IS STM | Tiêu cự 128mm | Khẩu độ f/11 | Tốc độ 1/60 | ISO 250.
Lời kết
Có thể thấy tam giác phơi sáng có ảnh hưởng rất lớn đến chất lượng bức ảnh được tạo ra. Nếu hiểu và biết cách sử dụng tam giác phơi sáng này, người chụp sẽ dễ dàng chinh phục và sở hữu những tác phẩm để lại dấu ấn theo phong cách riêng.