Filter là gì? Filter hay bộ lọc ống kính là phụ kiện không thể thiếu cho phép các nhiếp ảnh gia điều chỉnh cường độ màu sắc, giảm phản xạ hoặc đơn giản là bảo vệ ống kính. Theo đó, một số bộ lọc ống kính sẽ được sử dụng rộng rãi trong cả lĩnh vực nhiếp ảnh lẫn quay phim.
Mặc dù mỗi bộ kính lọc lại phục vụ một mục đích cụ thể nhưng nhìn chung chúng được tạo ra nhằm mang lại hiệu ứng đặc biệt giúp nâng cao chất lượng hình ảnh cuối cùng. Vậy để hiểu sâu hơn về filter là gì, hãy cùng tìm hiểu ngay trong bài viết này nhé.
Filter là gì?
Filter hay bộ lọc ống kính máy ảnh là một phụ kiện được gắn ở phần cuối của ống kính máy ảnh (phần cuối hướng về phía đối tượng) với mục đích thay đổi ánh sáng truyền qua ống kính đến cảm biến hình ảnh. Khi làm việc trong điều kiện ánh sáng quá mức, bộ lọc sẽ là sự lựa chọn tuyệt vời để nhiếp ảnh gia đạt được độ phơi sáng đồng đều và chính xác trên toàn bộ bức ảnh.
Bộ lọc ống kính có tác dụng giúp giảm thiểu ánh sáng chói và phản xạ ánh sáng, tăng cường màu sắc, giảm ánh sáng đi vào ống kính,... Ngoài khả năng bảo vệ, tránh bụi thì một vài loại kính lọc còn có khả năng tăng cường màu sắc, điều chỉnh độ chính xác của màu và thêm hiệu ứng vào trong bức ảnh, mang lại hình ảnh với hiệu ứng như mong muốn.
Sự khác nhau về kiểu dáng filter
Filter có nhiều dạng và hình dáng của chúng cũng khác nhau. Mỗi kiểu dáng filter sẽ có công dụng khác nhau, tùy vào mục đích sử dụng bạn có thể chọn loại filter phù hợp.
Filter tròn
Đây là loại kính lọc phổ biến hơn ca đối với các loại lens máy ảnh. Chúng thường có nhiều loại tùy thuộc vào kích thước đường kính và thường được gắn trực tiếp phía trước ống kính. Có thể kể đến một số bộ lọc bạn mà thường gặp như bộ lọc UV/Clear/Haze, bộ lọc phân cực tròn CPL, bộ lọc ND, GND và các bộ lọc màu.
Filter vuông
Kính lọc vuông là một lựa chọn phổ biến không kém dành cho thể loại nhiếp ảnh phong cảnh, chúng thường có kích thước 3 x 3 và 4 x 4. Chúng có thể được xếp chồng lên nhau để điều chỉnh chất lượng hình ảnh. Trong đó, giá đỡ bộ lọc sẽ gắn trực tiếp vào ống kính để có thể chứa một hoặc nhiều bộ lọc cùng lúc.
Filter hình chữ nhật
Loại kính lọc này thường được gắn giống như kính lọc vuông với phần giá đỡ bộ lọc. Tuy nhiên, khác với kính lọc vuông ở chỗ chúng lại có khả năng thay đổi vị trí lên hoặc xuống để phù hợp với cảnh chụp. Kích thước phổ biến của kính lọc hình chữ nhật là 4x6. Ngoài ra, các kích thước lớn hơn hoặc nhỏ hơn cũng có sẵn cho bạn lựa chọn.
Filter drop-in
Thường được sử dụng bên trong ống kính tele dài do kích thước lớn của thấu kính phía trước. Chỉ các bộ lọc phân cực và rõ ràng mới được sử dụng để thả vào.
Các loại bộ lọc ống kính máy ảnh
Hiện nay, trên thị trường có nhiều loại filter với những công dụng khác nhau, phục vụ quá trình sáng tạo nghệ thuật của các nhiếp ảnh gia. Dưới đây là một số loại bộ lọc ống kính máy ảnh phổ biến nhất.
| Filters | Công dụng | Tính ứng dụng |
| UV & Skylight Filter |
|
Áp dụng mọi trường hợp |
| Bộ lọc phân cực (Polarizing Filter) |
|
Áp dụng mọi trường hợp |
| Bộ lọc ND (Neutral Density Filter) |
|
Chụp Ảnh Phong Cảnh và Đèn Flash |
| Hard-Edge Graduated ND Filter |
|
Chụp ảnh phong cảnh |
| Soft-Edge Graduated ND Filter |
|
Chụp ảnh phong cảnh |
| Reverse Graduated ND Filter |
|
Chụp ảnh phong cảnh |
| Colored Filter |
|
Áp dụng mọi trường hợp |
| Close-Up Filter |
|
Chụp macro |
| Special Effects Filters |
|
Áp dụng mọi trường hợp |
UV/Clear/Haze Filters
UV/Clear/Haze Filters là loại bộ lọc bảo vệ ống kính của bạn. Mục đích của kính lọc UV/Clear/Haze là bảo vệ phần mặt trước của ống kính khỏi các tác nhân gây hại như tia UV hoặc chống lại các va chạm gây trầy xước ống kính. Theo đó, nhiều nhiếp ảnh gia sử dụng các bộ lọc này như một cách để bảo vệ ống kính. Bởi vì, việc thay thế một chiếc filter sẽ dễ dàng và rẻ hơn so với việc cố gắng sửa chữa phần thấu kính bị xước hoặc bị hỏng.
Vật liệu được sử dụng cho kính lọc cũng ảnh hưởng đến chất lượng hình ảnh. Bạn nên mua loại thủy tinh chất lượng cao với lớp phủ đa kháng đặc biệt (MRC). Bởi sử dụng loại kính lọc chất lượng thấp ít nhiều sẽ tạo thêm các phản xạ ánh sáng gây khó chịu cho hình ảnh.
Ngoài ra, để tránh các vấn đề khác, kính lọc UV không bao giờ được xếp chồng lên với các bộ lọc khác.
Circular Polarising Filters (CPL)
Bộ lọc phân cực giúp tăng chiều sâu cho bức ảnh bằng cách tăng độ bão hòa màu sắc và giảm sự phản xạ của ánh sáng, phù hợp với tất cả các thể loại nhiếp ảnh. Bộ lọc này có ngàm xoay dễ dàng gắn vào ống kính và trong quá trình sử dụng, bạn có thể từ từ xoay bộ lọc để theo dõi sự thay đổi của hình ảnh trên kính ngắm hoặc chế độ xem trực tiếp của máy ảnh. Bộ lọc CPL sẽ điều chỉnh các sắc độ màu nổi bật trong nhiếp ảnh phong cảnh như làm tối bầu trời hơn đồng thời loại bỏ ánh sáng chói cũng như phản xạ trên bề mặt thủy tinh hoặc mặt nước.
Tuy nhiên, một điểm cần lưu ý là bạn cần phải cẩn thận khi sử dụng kính lọc CPL với ống kính góc siêu rộng vì nó có thể khiến màu xanh của bầu trời trông không đồng đều trong bức ảnh của bạn.
Neutral Density (ND)
Các nhiếp ảnh gia thường sử dụng bộ lọc ND để giúp giảm lượng ánh sáng mặt trời dư thừa hoặc ánh sáng mạnh từ đèn flash đi vào ống kính. Ví dụ: Nếu bạn đang chụp mẫu ở tốc độ 1/250s, khẩu độ f/2.8 vào một ngày nắng gắt cùng với đèn flash để tạo hiệu ứng. Lúc này bạn sẽ gặp trường hợp đối tượng bị phơi sáng quá mức mà lại không thể tăng tốc độ cửa trập do đồng bộ đèn flash giới hạn ở mức tối đa 1/250sec. Việc thu hẹp khẩu độ lại không thể mang lại hiệu ứng xóa phông đẹp mắt. Cho nên lựa chọn tốt hơn chính là sử dụng filter ND để giảm lượng ánh sáng chiếu vào máy ảnh.
Bộ lọc ND sẽ có hai loại hình tròn và hình chữ nhật. Tuy nhiên filter ND hình tròn có lợi thế hơn về kích thước và tính linh hoạt hơn so với filter ND hình chữ nhật. Bởi vì khi cần phải xếp chồng các bộ lọc ND để giảm tốc độ cửa trập hơn nữa thì bộ lọc ND hình chữ nhật sẽ không phù hợp với loại ống kính góc rộng vì nó sẽ làm mờ ảnh. Một số thể loại nhiếp ảnh thích hợp khi sử dụng kính lọc ND là: phong cảnh, chụp với đèn flash, đường phố, chụp chuyển động của dòng nước như sông hoặc thác.
Graduted Neutral Density (GND)
Sự khác biệt giữa filter GND với filter ND đó chính là filter GND có sự chuyển đổi theo chiều dọc giữa các khoảng tối và sáng để cân bằng phơi sáng giữa ánh sáng mặt trời với tiền cảnh tối. Do việc phân chia khoảng kích thước giữa phần bầu trời và tiền cảnh trong bức ảnh có thể thay đổi nên hầu hết các bộ lọc GND đều được thiết kế dưới dạng hình chữ nhật.
Theo đó, filter này phải sử dụng đến hệ thống giá đỡ để bạn có thể chứa hoặc xếp chồng nhiều bộ lọc lên nhau. Tuy nhiên, chúng cũng có thể tạo thêm nhiều chi tiết trên bức ảnh đặc biệt là khi bạn sử dụng ống kính góc rộng có tiêu cự dưới 35mm sẽ làm mờ viền ảnh. Ngoài ra, bộ lọc GND còn chia ra làm 3 loại như sau:
- Hard-Edge Graduated Neutral Density: Một nửa của bộ lọc sẽ có màu xám trong khi nửa còn lại sẽ là kính trắng trong. Hai nửa được phân chia rõ ràng trên kính lọc có tác dụng chủ yếu để cân bằng các cảnh có độ tương phản cao, ánh sáng rõ ràng chẳng hạn như khi áp dụng bộ lọc này để chụp đường chân trời thì một nửa bầu trời giảm sáng, một nửa còn lại là tiền cảnh giảm tối để tạo ra hình ảnh phơi sáng đồng đều.
- Soft Edge Graduated Neutral Density: Loại bộ lọc mềm của GND được ưa chuộng hơn bởi độ chuyển đổi mượt mà giữa vùng tối và vùng trắng trong của bộ lọc. Theo đó, các nhiếp ảnh gia phong cảnh thường lựa chọn bộ lọc này để tạo ra các sắc độ mềm mại cho các bức ảnh chụp đường chân trời không bằng phẳng.
- Reverse Graduated Neutral Density: Đây là bộ lọc đặc biệt được sử dụng để chụp cảnh bình minh và hoàng hôn tuyệt đẹp. Không giống với bộ lọc GND thông thường chuyển từ tối sang sáng, bộ lọc này sẽ chuyển dần từ vùng tối (đối với bầu trời phía trên) sang vùng tối hơn (đối với mặt trời) và sau đó tất cả sáng rõ ở nửa dưới tiền cảnh. Theo đó, giải pháp sử dụng bộ lọc đảo ngược sẽ giúp cân bằng màu của cả bầu trời, mặt trời và phần tiền cảnh trong một khung hình, từ đó có được độ phơi sáng chính xác.
Colour Correcting Filters
Bộ lọc hiệu chỉnh màu hay còn gọi là bộ lọc làm mát, làm ấm, chuyển đổi màu hoặc bù màu cho hình ảnh. Đây là bộ lọc được sử dụng để nâng tông màu sắc cho ảnh của bạn. Nó sẽ giúp chuyển màu sắc sao cho khi đưa lên khung hình, các sắc độ của cảnh vật bão hòa hơn và đỡ bị nhạt nhòa hoặc gắt hơn trong hình ảnh. Bộ lọc này phù hợp với tất cả các thể loại nhiếp ảnh.
Close-Up Filters
Đây là bộ lọc cận cảnh (bộ lọc macro hoặc bộ lọc diop) cho phép lấy nét chủ thể gần hơn, giúp người dùng chụp ảnh Macro mà không cần sử dụng ống kính Macro chuyên dụng. Nó tiết kiệm hơn là dùng các ống kính Macro thông thường, đặc biệt khi không phải ai cũng chụp thể loại ảnh này thường xuyên.
Nhưng tất nhiên, nói về chất lượng hình ảnh khi sử dụng kính lọc cận cảnh sẽ không thể bằng như khi sử dụng ống kính Macro.
Special Effect Filters
Các bộ lọc Special Effect có thêm vào ảnh một vài loại hiệu ứng đặc biệt như làm mờ ảnh, bokeh hình sao,v..v. Mặc dù các loại hiệu ứng này có thể được tạo ra trong quá trình hậu kỳ nhưng với những ai thích sự mới mẻ cũng có thể sử dụng bộ lọc Special Effect để sáng tạo hình ảnh riêng cho mình. Nó phù hợp với tất cả các thể loại nhiếp ảnh.
Một số câu hỏi thường gặp về Filter máy ảnh
1. Làm cách nào để làm sạch cho bộ lọc máy ảnh?
Dù bạn sử dụng loại bộ lọc nào thì hãy nhớ rằng chúng vẫn là bộ lọc quang học cần phải được vệ sinh cẩn thận.
Hầu hết các bộ lọc đều đi kèm hộp nhựa bảo vệ. Bạn nên cất bộ lọc vào hộp sau khi sử dụng, không được vứt tùy tiện trong túi đựng đồ dùng của bạn. Ngoài ra, sử dụng ví và hộp đựng dành riêng cho filter máy ảnh để bảo vệ phụ kiện này.
Để làm sạch bộ lọc, bạn chỉ cần thực hiện như cách làm với ống kính: sử dụng bàn chải hoặc chổi chuyên dụng để loại bỏ bụi bẩn bám trên tấm filter; để loại bỏ dấu vân tay và dầu mỡ bạn hãy sử dụng vải sợi nhỏ để lau. Bên cạnh đó, người dùng hãy dùng khăn giấy thấm thấu kính được làm ẩm trong dung dịch làm sạch thấu kính để vệ sinh chung bộ lọc máy ảnh.
2. Làm thế nào để chọn loại bộ lọc nào phù hợp cho bản thân?
Trên thị trường hiện đang có nhiều ống kính với các vòng kính lọc có kích thước khác nhau. Để chọn được loại bộ lọc phù hợp, bạn cần biết kích thước vòng kính lọc bằng cách nhìn vào thông số kỹ thuật của ống kính.
Bạn có thể lắp bộ lọc lớn hơn vòng trước của ống kính bằng cách sử dụng vòng nâng cấp để ống kính của bạn tương thích với bộ lọc lớn hơn. Ví dụ: vòng nâng cấp từ 62 đến 72mm sẽ cho phép bạn lắp bộ lọc 72mm lên ống kính có vòng ren phía trước 62mm.
3. Tại sao khi sử dụng các vòng nâng cấp để kết hợp ống kính với các bộ lọc các góc của tất cả ảnh đều bị tối?
Trường hợp này, có thể bạn đang sử dụng vòng giảm dần. Tuy nhiên, bạn không nên lắp bộ lọc có đường kính nhỏ hơn trên ống kính có đường kính lớn hơn mà không cắt bỏ các góc và cạnh của hình ảnh (tức là làm mờ nét ảnh). Đó là lý do tại sao bạn phải luôn mua các bộ lọc phù hợp với ống kính có đường kính lớn nhất của mình.
Và người dùng cũng nên cân nhắc việc mua các bộ lọc lớn hơn một chút so với ống kính có đường kính lớn nhất của bạn để phù hợp với bất kỳ ống kính nào trong tương lai mà bạn định mua. Điều này đặc biệt quan trọng khi bạn sử dụng các ống kính góc rộng, vì đôi khi bạn sẽ gặp hiện tượng hình ảnh mờ một chút ngay cả với các bộ lọc có vẻ phù hợp.
Nếu bạn cần sử dụng các loại ống kính góc cực rộng thường xuyên, hãy tham khảo các bộ lọc góc rộng do một số nhà sản xuất cung cấp hoặc có thể cân nhắc đến các bộ lọc ngoại cỡ.
4. Ưu điểm của bộ lọc vuông là gì?
Nếu bạn cần chụp bằng các máy ảnh khác nhau bao gồm cả máy ảnh kỹ thuật số, máy ảnh film 35 mm và máy ảnh medium format, hãy cân nhắc sử dụng các bộ lọc axetat hoặc bộ lọc nhựa hình vuông có thể trượt vào một giá đỡ bộ lọc đặc biệt gắn vào ống kính của bạn. Tùy từng nhà sản xuất mà chất lượng sẽ khác nhau.
Mặc dù không bền bằng bộ lọc thủy tinh, nhưng các bộ lọc này vẫn được nhiều chuyên gia sử dụng và hoạt động rất tốt, đồng thời tối đa khả năng lắp đặt linh hoạt.
5. Có cần điều chỉnh cài đặt phơi sáng tự động của máy ảnh khi sử dụng bộ lọc không?
Người dùng không cần điều chỉnh cài đặt phơi sáng tự động của máy ảnh khi sử dụng bộ lọc. Ngày nay, phần lớn máy ảnh đều có hệ thống đèn flash tự động và khả năng phơi sáng tự động qua ống kính, do đó bạn không còn phải tính toán các yếu tố bộ lọc nữa. Nghĩa là bạn không phải cân nhắc về mức tăng phơi sáng cần thiết với nhiều bộ lọc hoặc kết hợp các bộ lọc khác nhau.
Trong hầu hết các trường hợp, máy ảnh sẽ tự động tính toán và đặt độ phơi sáng bổ sung (nếu cần thiết) và bạn sẽ có được một bức ảnh có mức phơi sáng hoàn hảo. Miễn là bạn sử dụng hệ thống đo sáng tích hợp của máy ảnh, bạn sẽ có được độ phơi sáng phù hợp ngay cả khi đo sáng thủ công.
Nếu độ phơi sáng của bạn bị tắt (phổ biến nhất với các bộ lọc xếp chồng lên nhau và các bộ lọc rất tối), bạn có thể dễ dàng điều chỉnh độ sáng/ tối bằng cách sử dụng điều khiển bù phơi sáng của máy ảnh. Tuy nhiên bạn cần đảm bảo kiểm tra kết quả cẩn thận trên màn hình LCD, đặc biệt khi máy ảnh của bạn hiển thị biểu đồ, biểu đồ này sẽ cho bạn biết độ phơi sáng có chính xác hay không.
6. Còn bộ lọc và cân bằng trắng tự động thì sao?
Tùy thuộc vào tính chất của bộ lọc bạn đang sử dụng, khả năng cân bằng trắng tự động có thể bị bộ lọc “đánh lừa”. Nếu bạn đang sử dụng bộ lọc mật độ trung tính hoặc bộ phân cực (có mật độ trung tính hiệu quả) thì phụ kiện này sẽ không ảnh hưởng đến khả năng cân bằng trắng.
Nhưng nếu có bất kỳ màu sắc nào trong bộ lọc của bạn ví dụ như bộ lọc ND tách rời thì tốt hơn là bạn nên cài đặt cân bằng trắng theo cách thủ công để tránh hiện tượng chuyển màu không mong muốn.
7. Tôi sở hữu một máy ảnh chụp thủ công (manual camera). Làm cách nào để đảm bảo độ phơi sáng bộ lọc được chính xác?
Nếu bạn là người theo chủ nghĩa truyền thống sử dụng máy ảnh chụp thủ công (manual camera) và máy đo độ phơi sáng cầm tay riêng biệt, chỉ cần nhớ rằng hệ số bộ lọc cũng giống như f/stop và có tính hỗ trợ.
Ví dụ: bộ lọc máy ảnh phân cực tròn có hệ số lọc là 2. Để có độ phơi sáng phù hợp, bạn mở hai điểm dừng từ độ phơi sáng đã đo rồi thêm bộ lọc mật độ trung tính .3 (hệ số bộ lọc là 1) và bạn phải mở 3 điểm dừng so với mức phơi sáng đã đo.
Tạm kết
Dù có kích thước khá nhỏ so với chiếc máy ảnh nhưng kết quả mà các bộ lọc mang đến lại không hề nhỏ một chút nào. Theo đó, việc sử dụng bộ lọc ống kính sẽ giúp bạn tốn ít thời gian hơn khi hậu kỳ mà lại cân bằng màu sắc, ánh sáng cũng như cải thiện chất lượng hình ảnh tốt hơn đáng kể. Hy vọng bài viết trên đây đã cung cấp được những thông tin cần thiết để các bạn có thể hiểu filter là gì và các loại bộ lọc ống kính máy ảnh nhé.