Nếu bạn đã từng chụp một bức ảnh vào ngày nắng chói chang thì khả năng cao một số chi tiết trong bức ảnh đã bị mất có thể trong bóng tối hoặc vùng sáng, thậm chí là cả hai. Khi gặp trường hợp này, mọi người thường nghĩ đây là vấn đề của việc phơi sáng. Tuy nhiên nếu nhìn thấy bức ảnh bị như vậy, bạn nên nghĩ đến Dynamic Range. Hiểu được tầm quan trọng của Dải tần nhạy sáng trong nhiếp ảnh, bạn sẽ có được những bức ảnh như mong muốn.
Dynamic Range là gì?
Dynamic Range (DR) là dải tần nhạy sáng mô tả tỷ lệ giữa phần sáng nhất và phần tối nhất của hình ảnh. Hiện nay, các máy ảnh kỹ thuật số tốt nhất chỉ chụp được phạm vi nhạy sáng bằng một nửa so với những gì mắt người quan sát được.
High Dynamic Range là gì?
Khi thuật ngữ “Dynamic range” được đề cập, nhiều người sẽ nhanh chóng nghĩ đến HDR, hoặc “High Dynamic Range”. Thuật ngữ này đã trở nên phổ biến và quen thuộc trong thế giới nhiếp ảnh và có thể hiểu một cách đơn giản Dynamic Range là sự khác biệt giữa tông màu tối nhất và sáng nhất trong ảnh, thường là màu đen tuyền và màu trắng tinh khiết.
Chụp ảnh HDR liên quan đến việc chụp nhiều độ phơi sáng cho cùng một hình ảnh bằng cách điều chỉnh f-stop trên máy ảnh của bạn (f-stop điều chỉnh lượng ánh sáng đi qua ống kính của máy ảnh). Tốt nhất nhiếp ảnh gia nên sử dụng tripod để cố định bố cục hình ảnh giống nhau trong mỗi lần chụp.
Những điều cần biết về Dynamic Range
Trên thực tế có hai dải tần là dải tần của đối tượng và dải tần của máy ảnh:
- Dải tần nhạy sáng của đối tượng: Đây là thước đo phạm vi cường độ ánh sáng từ vùng tối đến vùng sáng. Trong điều kiện ánh sáng yếu, phạm vi dải tần là khá nhỏ. Ngược lại, vào ngày nắng chói, phạm vi dải tần thường cao hơn và nằm ngoài phạm vi của máy ảnh.
- Dải tần nhạy sáng của máy ảnh: Với các máy ảnh khác nhau, cảm biến khác nhau sẽ có dải tần lớn hơn hoặc nhỏ hơn. Để có được bức ảnh phơi sáng hoàn hảo thì dải tần của đối tượng không được vượt quá dải tần của máy ảnh. Nếu dải tần của đối tượng lớn hơn dải tần của máy ảnh, thì một phần của đối tượng sẽ bị phơi sáng dưới hoặc quá mức. Để biết được phạm vi dải tần của đối tượng có vượt quá phạm vi của máy hay không, bạn có thể sử dụng biểu đồ histogram được tích hợp sẵn trong các máy ảnh ngày nay.
Cách đọc biểu đồ dải nhạy sáng
Biểu đồ dải nhạy sáng là biểu đồ hiển thị phạm vi độ sáng của đối tượng, bắt đầu với vùng tối ở bên trái và vùng sáng ở bên phải. Chiều rộng của biểu đồ histogram sẽ thể hiện phạm vi biến động của cảm biến máy ảnh. Một bức ảnh có độ phơi sáng chuẩn nếu vùng hiển thị vừa vặn bên trong biểu đồ thì phạm vi dải tần của đối tượng nằm bên trong máy ảnh của bạn. Nếu biểu đồ bị cắt bớt ở một trong hai đầu thì phạm vi của đối tượng quá rộng, bạn nên thay đổi độ phơi sáng.
Với ví dụ trong ảnh trên có thể thấy, vùng tối nằm ngoài khả năng ghi lại của cảm biến. Phần tín hiệu bị "cắt" khiến cho các chi tiết trong đó không được cảm biến ghi lại. Vùng Shadow có xu hướng bị dồn nén, tập trung quá nhiều điểm ảnh tối khiến cho bức ảnh trở nên thiếu chi tiết. Vùng Highlight lại thừa khá nhiều khoảng trống, các chi tiết ảnh tại đây được thể hiện rõ ràng hơn. Nhiếp ảnh gia có thể mở rộng iris (lỗ điều tiết ánh sáng) hoặc sử dụng tốc độ cửa trập thấp hơn để thu được nhiều chi tiết hơn trong vùng bóng tối mà không làm mất vật thể trong vùng sáng.
Tầm quan trọng của Dynamic Range
Khi mua một máy ảnh mới, người dùng nên xem xét dải nhạy sáng của chiếc camera. Thông thường, những máy có phạm vi nhận diện ánh sáng rộng thường đắt hơn tuy nhiên, đây sẽ là lựa chọn tốt cho những nhiếp ảnh gia muốn chụp những cảnh có độ tương phản lớn.
Để duy trì các chi tiết ở cả vùng sáng và vùng tối của hình ảnh, bạn cần đảm bảo độ phơi sáng của bức ảnh không quá tối hoặc quá sáng. Nếu phơi sáng quá mức, hình ảnh sẽ mất các chi tiết trong vùng sáng. Và ngược lại, nếu độ sáng quá thấp, bức ảnh của bạn sẽ mất chi tiết trong bóng tối.
Bố cục của cảnh cũng đóng vai trò rất quan trọng để máy ảnh thu được dải tần nhạy sáng cao. Điều này đòi hỏi người chụp cần thay đổi tiêu điểm và điều chỉnh cường độ ánh sáng.
Những cách cải thiện Dynamic Range
Phơi sáng cho các điểm nổi bật
Nếu phạm vi dải tần của đối tượng quá lớn và không phù hợp với biểu đồ, thì cần phải chọn ra chi tiết xác định sẽ bị mất mà không làm ảnh hưởng đến chất lượng ảnh chụp. Một quy tắc được khá nhiều nhiếp ảnh gia lựa chọn là phơi sáng cho các điểm nổi bật. Có nhiều cách để thực hiện điều này, như sử dụng đèn flash hoặc tấm hắt sáng để làm sáng những khu vực cần thiết.
Sử dụng chế độ HDR
Một cách khác để tăng dải tần nhạy sáng là chụp ảnh HDR (High Dynamic Range). HDR đòi hỏi người chụp cần ghi lại một số hình ảnh giống hệt nhau ở các mức giá trị phơi sáng khác nhau. Ảnh HDR sẽ có dải tần nhạy sáng rộng hơn nhiều so với một bức ảnh được phơi sáng theo cách thông thường.
Đặt máy ảnh của bạn trên tripod và cài đặt ở chế độ thủ công, sau đó chụp ba bức ảnh hoặc nhiều hơn ở cùng một cạnh: một ảnh với giá trị phơi sáng bình thường, một ảnh phơi sáng ở mức thấp hơn 1.5 stop và một ảnh cao hơn 1.5 stop. Những hình ảnh này sẽ được kết hợp với nhau trong các phần mềm chỉnh sửa hậu kỳ chẳng hạn như Photomatix để tạo ra bức ảnh có dải tần nhạy sáng rộng hơn nhiều so với những bức chỉ sử dụng một lần phơi sáng. Một số máy ảnh có chế độ HDR có thể tự động thực hiện quá trình này cho bạn.
Điều quan trọng khi sử dụng kỹ thuật này là bạn phải thay đổi tốc độ cửa trập chứ không phải khẩu độ khi thực hiện chụp ảnh với các mức phơi sáng khác nhau. Bởi lẽ, việc thay đổi khẩu độ sẽ chỉ có tác dụng làm thay đổi độ sâu trường ảnh (số lượng chi tiết được lấy nét trong mỗi ảnh). Một điểm khác người chụp cần lưu ý chính là ngoài độ phơi sáng thì các hình ảnh cần được giữ để giống hệt nhau.
Tránh chụp mặt trời trực tiếp
Nếu là người thích chụp vào mặt trời thì bạn cần tránh chụp với dải tần nhạy sáng cao vì mặt trời có độ sáng rất cao. Để phơi sáng đúng cách, nhiếp ảnh gia cần sử dụng tốc độ màn trập thật nhanh nhưng điều này gần như sẽ làm mọi chi tiết khác trong khung hình của bạn trở nên quá tối. Một cách khác bạn có thể áp dụng chính là phơi sáng cho những chi tiết còn lại trong cảnh, nhưng khi đó mặt trời sẽ bị phơi sáng quá mức và bức ảnh sẽ mất chi tiết.
Kỹ thuật ETTR - Phơi sáng bên phải
Kỹ thuật phơi sáng bên phải là một kỹ thuật được nhiều nhiếp ảnh gia sử dụng để có được bức ảnh như ý. Kỹ thuật này liên quan đến việc người chụp sử dụng biểu đồ dải nhạy sáng để hiển thị hình ảnh chủ thể. Về cơ bản, phơi sáng bên phải có nghĩa là bạn cần tăng độ phơi sáng càng nhiều càng tốt cho đến khi phía bên phải của biểu đồ bắt đầu có giá trị. Sau đó, bạn cần giảm độ phơi sáng xuống một chút và chụp ảnh. Điều này đảm bảo rằng bức ảnh sẽ có mức phơi sáng đủ lâu để không làm mất các chi tiết trong vùng sáng.
Sử dụng kính lọc trung tính (GDN)
Các bộ lọc mật độ trung tính (GDN) sẽ giúp giới hạn lượng ánh sáng chiếu vào cảm biến máy ảnh chỉ trên một phần của hình ảnh (khác với các filter ND thông thường, sẽ ảnh hưởng đến toàn bộ hình ảnh). Bộ lọc GND là một công cụ hoàn hảo khi một phần hình ảnh bị quá sáng và những chi tiết này chia ra nhiều mức độ tối khác nhau. Các nhiếp ảnh gia phong cảnh nhận thấy rằng kính lọc trung tính hoạt động tốt nhất khi chụp đường chân trời phẳng vì bất kỳ vật thể nào nằm ở nửa trên của bức ảnh (như cây cối hoặc tòa nhà) cũng sẽ bị bộ lọc làm tối.
Dynamic range là một thuật ngữ thường bị bỏ qua, do nó không phải là thứ mà các nhiếp ảnh giá có thể dễ dàng kiểm soát. Trên đây là một số kiến thức giúp bạn hiểu rõ hơn Dynamic Range là gì, VJShop hy vọng bạn có thể sáng tạo trong giới hạn Dynamic Range hoặc tìm kiếm các giải pháp thay thế để mở rộng phạm vi này.